زیستگاه: خانواده آزادماهیان تحت عنوان ماهیان سرد آبی شناسایی می شوند که ماهی قزل آلا یا Trout از نوع ماهی های سردآبی و زیرگروه ماهی های آزاد جای میگیرد. این ماهی بدنی فشرده و دمی بزرگتر از ماهی آزاد دارد. در میانگین حرارتی بین 7 تا 18 درجه سانتی گراد به خوبی رشد می کنند و مشتمل بر ماهیان آب شیرین و ماهیان مهاجر موجود در نیم کره شمالی می باشند. این ماهی ساکن آبهای سرد و زلال است در نهرها و رودخانه هایی با بستر قلوه سنگی و سنگلاخی و دریاچه های با آب سرد زندگی می کنند. گوشت این ماهیان بسیار لذیذ بوده و از نظر اقتصادی از جمله ماهیان با ارزش خوراکی محسوب می گردند.

تغذیه: بسیاری از ماهیان سردآبی و معتدله دارای روده ای کوتاه می باشند،این خاصیت مربوط به ماهیان گوشتخوار و همه چیزخوار است.این ماهیان به رژیم غذایی غیرزنده یا مصنوعی نیز عادت می کنند که البته در خصوص آزاد ماهی دریای خزر(salmo troutta caspius) این تغییر رژیم به سختی امکان پذیر است، بطوریکه حتی ماهی غیرزنده را هم نمی خورند. ماهی قزل آلا فقط مقدار کمی از مواد نشاسته ای قابل هضم را مورد استفاده قرار می دهد ولی مواد چربی بهتر مورد استفاده قرار می گیرد.در بعضی از گونه های آزاد ماهیان و قزل آلای دریاچه ای مواد چربی ممکن است به عنوان منبع انرژی تا 20% از وزن خشک را به جای پروتئین و کربوهیدراتها تشکیل دهد.مهمترین اجزای غذایی که باید در غذای قزل آلای پرورشی وجود داشته باشند پروتئین ها،چربیها،قندها،ویتامین ها و مواد معدنی یا عناصر کمیاب هستند. در چهارپنج هفته اول پرورش،تعداد دفعات غذادهی بسیار زیاد است و سپس با رشد ماهی تا دو برابر کاهش می یابد.در اوایل دوره پرورش تعداد این دفعات در میزان بقا و بازماندگی ماهی و هم در رشد آن موثر است ولی در آخر دوره پرورش فقط روی رشد آنها تاثیر می گذارد.بهتر آن است که نخستین وعده غذا در زمان روشن شدن هوا و آخرین وعده غذا در زمان تاریک شدن هوا داده شود.

تکثیر و پرورش:تخم ریزی بین ماه های بهمن و اسفند است. تعداد تخم ها حدود 10 هزار عدد است که تقریبا برای هر کیلوگرم و وزن بدن ماهی ماده 1500عدد تخم برآورد می شود. ماهی قزل آلا را در چند مدل مختلف پرورش می دهند؛ پرورش در حوضچه، پرورش در کانال های بتنی (آبراهه ها)، پرورش در استخر خاکی (سیستم دانمارکی)، پرورش در قفس، پرورش در سواحل محصور. استخرهای بتنی برای پرورش آنها مناسب تر است و برای تولید یک تن نیاز به 10 لیتر در ثانیه آب است.

این ماهی آب شیرین بومی امریکای شمالی و بخش هایی از آسیاست. رنگ بدن ماهی رنگین کمان نقره ای رنگ است.چنانچه در دریاچه سدها زندگی کند معمولا سایز کوچکتری دارد اما اگر در رودخانه ها و آبهای پرجریان باشد، بیشتر رشد می کند. زمان تولید مثل در محیط طبیعی در فصل زمستان است، نمونه های نر صید شده از رودخانه ها در بهمن ماه کاملا آماده تولید مثل بودند. تخم ریزی در اسفند و اوایل بهار می باشد و تعداد تخم ها بین 1 تا 5000 عدد می باشد. دمای تولید مثل 11 تا 12 درجه سانتیگراد و در قسمت های بالای رودخانه صورت می گیرد. مناسب ترین ماهی سردآبی جهت پرورش می باشد بطوریکه آسانتر به غذای دستی عادت کرده و نسبت به درجه حرارت و کیفیت آب کمتر حساس می باشد و بدین جهت در سراسر دنیا اساسی ترین ماهی آزاد مورد پرورش می باشد. در محیط های طبیعی از لارو حشرات و شکار سایر موجودات آبزی استفاده می کند و در استخرهای پرورشی جهت تغذیه آن از غذای کنسانتره استفاده می شود.

اندازه ماهی وابستگی به محیط و میزان غذای طبیعی دارد و به ندرت از 45 سانتیمتر تجاوز می کند.تخم ریزی در پاییز و اول زمستان روی بستر شنی با جریان کند آب انجام میگیرد.این ماهی گوشتخوار است و غذای اصلی آن انواع سخت پوستان،لارو حشرات و ماهیان ریز می باشد،و در نزدیکی بستر رودخانه زندگی می کند و در مقایسه با نوع رنگین کمان که وابستگی بیشتر به سطح آب دارد متمایز است. پارک ملی لار به عنوان یکی از معدود زیستگاه ها و در واقع مهمترین زیستگاه این گونه ارزشمند در ایران به شمار می رود. 2 فرم ساکن و مهاجم دارد.به خاطر شرایط زیستی شان بصورت پرورشی نیستند و از دست انسان غذا نمی خورند به همین علت کمیابند.ماهیان جوان برعکس ماهیان مسن در سطح آب بیشتر یافت می شوند،ماهی ماده در سه سالگی و ماهی نر در دو سالگی به سن بلوغ می رسند.

مقایسه دو نوع قزل آلا موجود در ایران:
قزل آلای رنگین کمان به مراتب آسانتر از قزل آلا خال قرمز نسبت به محیط سازگاری حاصل می نماید، تمایل بیشتری به اهلی شدن دارد و از غذای دستی آسانتر استفاده می کند و نسبت به درجات آب و کمبود اکسیژن مقاوم است.
قزل آلای رنگین کمان نسبت به بیماری ها به مراتب مقاوم تر است.
نمو تخم در زمان کوتاه تری انجام می شود و رشد آن سریعتر است،کمتر گوشتخوار است و ماهیان کمتری را شکار می کند.دارای رشد سریع است.از انواع کرم ها و نرم تنان تغذیه می کند. تحت مدیریت خوب و تغذیه مناسب و درجه حرارت مطلوب رشد،7-9 روز طول می کشد که بچه ماهی با وزن 2گرم به وزن 250 گرم برسد.