پرورش شترمرغ و افزودنی های خوراک آن

شترمرغ بسته گونه ای با قدی حدودی 2.7 متر ، 86 تا 145 کیلو گرم وزن و عدم توانایی پرواز بزرگ ترین و سنگین وزن ترین پرنده جهان است. زادگاه اصلی آن، مناطق ساوانای قاره آفریقا می باشد.
یک شتر مرغ ترسیده با پاهای قوی و دو انگشتی خود در صورت ترسیدن، سرعتش به70 کیلومتر بر سرعت می رسد. رنگ پرها در نر عمدتأ سیاه و ماده قهوه ای رنگ است. هدف اصلی مزارع پرورشی تولید گوشت، تخم، چرم ، پر و کود می باشد.
شتر مرغ به دلیل سیستم ایمنی بسیار قوی، کمتر دچار بیماری می شود. اما درصورت تغذیه بد، استرس و مدیریت نامناسب سیستم ایمنی پرنده ضعیف و به بیماری رایج شتر مرغ (شاربن) مبتلا می شود
.
ترکیبات جیره غذایی

جیره اصلی شتر مرغ متشکل از گیاهان برگدار (60%)، میوه ها یا حبوبات ( 15%)، حشرات یا حیوانات کوچک (5%) و 20% غلات، نمک و سنگ ها می باشد. این ترکیبات برای رفع نیاز های فیزیولوژیکی بدن شترمرغ می باشند.
به طور میانگین؛ جیره شتر مرغ 20-16 درصد پروتئین،کمتر از 10 درصد چربی و فیبر، 2.5 درصد کلسیم و حدودأ 1.5 درصد فسفر تشکیل شده است

نیاز آبی شترمرغ

جوجه شتر مرغ ها بلافاصله پس از بیرون آمدن از تخم نیاز ضروری به تأمین آب دارند. درصورتی که تا 10 روز پس از خروج از تخم می توانند از ذخایره کیسه زرده به عنوان خوراک استفاده کنند. تولید ادرار سفید رنگ معمولأ نشانه کمبود آب بدن شترمرغ است.


افزودنی های خوراک جیره شتر مرغ
مکمل های ویتامینه و معدنی

ویتامین ها و مواد معدنی عناصری هستند که در بدن شتر مرغ سنتز نشده و یا به مقدار تأمین نیاز بدن نمی باشد. و برای بهبود عملکرد باید از طریق جیره تأمین گردند. نقش هر یک را به اختصار در متن زیر ذکر شده است.
به طور مثال؛ در اثر کمبود ویتامین A ( بیماری آب ریزش چشم، اختلال در رشد و تشکیل استخوان، اختلال در بینایی و افزایش حساسیت بیماری مانند آبسه روی کام و رشد ناقص)، ویتامین B ( مجعد شدن پرها و هیپرکراتوزیس دهان و پشت شترمرغ)، کمبود ویتامین ریبو فلاوین ( پیچش پنجه و انگشتان و فلجی دائم)، عدم بالانس کلسیم و فسفر (پاهای منحرف و کج شترمرغ) و در نهایت به خطر افتادن شرایط فیزیولوژیکی شتر مرغ می باشد.
آنتی اکسیدان

در نتیجه استرس و التهاب رادیکال های آزاد (عامل آسیب و مرگ سلول های دستگاه گوارش ) تولید می شوند. با کمک ویتامین E و سلنیوم به عنوان آنتی اکسیدان و ممانعت از تحلیل ماهیچه ها در جیره تمام شترمرغ های می توان این آسیب ها را به حداقل رساند. جیره تجاری شترمرغ ها حاوی IU/kg 80 و1 تا 3 میلی گرم در کیلو گرم سلنیوم می باشد.
آنزیم ها

با هدف افزایش سرعت واکنش های شیمیای، بهبود هضم و جذب مواد مغذی با فیبر بالا و کارآیی آنزیم های درون زا معمولأ از آنزیم هایی با جنس پروتئین به خصوص آنزیم فیتاز در جیره شتر مرغ استفاده می شود.
توکسین بایندر

سموم تولیدی قارچ ها اثرات مخربی در سلامت و عملکرد شتر مرغ ها دارند. ضرروی است نهاده های مورد استفاده در تغذیه شتر مرغ بررسی شده و خطر این آلودگی را به حداقل رساند. با این حال؛ سموم قارچی را نمی توان به صورت صد در صد در جیره حذف کرد. استفاده از توکسین بایندر های مناسب برای جذب سموم ( آفلا توکسین، اکرا توسین، زیرالنون و …) امری اجتناب ناپذیر است.

ویژگی های یک توکسین بایندر مناسب چیست؟
انواع جیره غذایی شتر مرغ

جیره غذایی پرنده با توجه به دوره های پرورشی به پیش دان، آغازین، رشد، پایانی و قبل کشتار تقسیم می شود. جیره مولد در فصول جفت گیری و سایر فصول باید تغییر کند.

به طور مثال؛ گیاهانی مانند یونجه و شبدر( تأمین نیاز فیبری بدن)، غلات ( تأمین انرژی)، منابع پروتئینی مانند سویای پوست کنده، پودر گوشت، ماهی و خون ( تأمین نیاز پروتئینی)، مواد معدنی کم مصرف و پر مصرف، اسید های آمینه، ویتامین ها، آنتی اکسیدان، فیتاز، مولتی آنزیم و توکسین بایندر در جیره شتر مرغ استفاده می شود. به طور میانگین، شتر مرغ در روز 4 کیلوگرم خوراک مصرف می کند.

جیره غذایی پرنده با توجه به دوره های پرورشی آغازین ( 1 روزگی تا 8 هفتگی)، رشد ( 9-42 هفتگی) و جیره پایانی ( 42 هفتگی تا کشتار) تقسیم می شود. جیره مولد در فصول جفت گیری و سایر فصول باید تغییر کند.

انرژی قابل متابولیسم ظاهری حدودی 2300 الی 2500 کیلو کالری و پروتئین ( 220-160 گرم در کیلو گرم) نوع جیره شتر مرغ بسته به اهداف پرورش و فصل جفت گیری متفاوت می باشد. تأمین نیاز های فیزیولوژیکی پرنده در هر دوره سودآوری مزارع را افزایش می دهد. مصرف آب تمیز و خنک بر رشد شترمرغ ها تأثیر بسزایی دارد.

پرورش موفقیت آمیز شترمرغ بر اساس جیره غذایی آنها که در سنین مختلف و مقدار وزن به پنج مرحله تقسیم می شوند. درصد و مقدار مواد غذایی از جمله پروتئین، اسید آمینه، ویتامین ها و کل مواد مورد نیاز جهت رشد خوب و به موقع متفاوت می باشد.
دوره های پرورش شترمرغ

پیش دان (1 روزگی تا 8 هفتگی)= جوجه شترمرغ ها تا به وزن 18 کیلوگر باید با جیره ای با تراکم انرژی بالا (55 درصد غله و 22 درصد پروتئین) و مقادیر کافی اسید آمینه (لیزین، متیونین، آرژنین، سیستین و ترئونین) تغذیه شوند.

آغازین (8 هفتگی تا 16 هفتگی)= جوجه شترمرغ ها در بازه وزنی 18 الی 45 کیلو گرمی با جیره ای متراکم (50 درصد غلات و 20 درصد پروتئین) تغذیه می شوند. در این دوره، مصرف خوراک جوجه افزایش یافته و تا 20 درصد علوفه را به جیره نهایی افزود. تعداد دفعات خوراک دهی 2 بار درطول روز بوده اما مدت زمان هر وعده حداقل 2 ساعت باشد.

رشد (4 الی 6 ماهگی)= جیره این دوره پرورش تا زمان رسیدن به وزن 65 کیلو گرمی با انرژی متوسط ( 40 درصد غلات و 16 درصد پروتئین) می باشد. با توجه به نیاز فیزیولوژیکی در جیره این دوره سنی، مقدار الیاف و چربی جیره افزایش و پروتئین کاهش می یابد. تعادل بین کلسیم و فسفر جیره رشد باید حفظ شود.

جیره پایانی (6 الی 10 ماهگی)= به دلیل کاهش رشد پرنده در این دوره سنی می بایست از جیره ای با تراکم انرژی متوسط رو به پایین ( 25 درصد غلات و 14 درصد پروتئین) و 70 درصد علوفه استفاده شود. تا در نهایت شتر مرغ به وزن 95 کیلو گرمی خود برسد.

جیره کشتار (10 الی 14 ماهگی)= در مزارع پروار بندی قبل از کشتار، معمولأ از جیره هایی با درصد کنسانتره پایین و ارزان قیمت استفاده می شود. 90 درصد جیره این دوره متشکل از علوفه هایی مانند یونجه می باشد.

مصرف این جیره تا وزن 110 کیلوگرمی شتر مرغ ادامه دارد. معمولأ به دلیل افزایش ضریب تبدیل شترمرغ، پرورش دهندگان نهایتأ تا سن 12 ماهگی سعی در کشتار پرنده دارند.

جیره نگهداری= پرنده هایی با وزن 110 الی 120 کیلوگرمی در خلال فصول جفت گیری از این گونه جیره استفاده می کنند. در این دوره عمدتأ از منابع علوفه ای با درصد پروتئین 10 الی 12 درصد استفاده می شود.
رشد ( 3 ماهگی تا یک سالگی)

با توجه به نیاز فیزیولوژیکی در جیره این دوره سنی مقدار الیاف و چربی جیره افزایش و پروتئین کاهش می یابد. تعادل بین کلسیم و فسفر جیره رشد حفظ شود.
پروار بندی ( سه ماهگی تا کشتار)

معمولأ تا سن 10 الی 14 ماهگی را سن پروار بندی می نامند.

در یک سالگی تا تولید مثل، نوع جیره قبل از بلوغ باید تغییر یابد و تمام شرایط ایده آل برای رسیدن به بلوغ جنسی فراهم شود. الیاف جیره در این دوره سنی به 0.15 درصد تغییر می کند.

جیره مولد ( جیره فصل تولید مثل)، پس از 18 ماهگی جیره شترمرغ درصد پروتئین و انرژی بالایی برای آمادگی تولید مثل داده می شود.
ضریب تبدیل خوراک شتر مرغ

این شاخص بیانگر نسبت خوراک مصرفی به وزن گیری پرنده است. در واقع؛ هر چه عدد این شاخص پایین تر باشد سوددهی پرورش دهنده افزایش می یابد. عوامل گوناگونی همچون ؛ ژنتیک، کیفیت بار میکروبی جیره، پروتئین جیره، افزودنی های جیره، مدیریت و … این شاخص را تحت تأثیر خود قرار می دهند.

به دلیل سرعت رشد بالای شتر مرغ در سنین اولیه از یک روزگی تا 2 ماهگی ضریب تبدیل پایین عدد 2 بوده و با افزایش سن پرنده ضریب تبدیل نیز افزایش می یابد. به طوری که در سنین 2 ماهگی تا 6 ماهگی این شاخص بیش از 3.8 می رسد.

طبق مطالعات انجام شده، سه گونه شتر مرغ ( گردن آبی، گردن قرمز و گردن سیاه) سود آوری بالایی برای پرورش دارند.
گونه گردن آبی

این گونه، بازده گوشت بیشتری نسبت به گونه های دیگر دارد. ولی از پوشش پر مناسبی برخوردار نیست. و نسبت به سایر گونه ها آستانه تحمل بالاتری نسبت به سرما دارد.
گونه گردن قرمز

جثه این گونه شتر مرغ نسبت به سایر گونه ها بسیار بزرگ تر و روند بلوغ کند تر دارد. ولی بسیار تهاجمی تر است. جوجه های این گونه بقای کمی در محیط پرورشی دارند. در نتیجه؛ سودآوری این نژاد نسبت به گونه های دیگر کمتر می باشد.
گونه گردن سیاه

این گونه حاصل 130 سال انتخاب ژنتیکی برای تولید شتر مرغی با گردن کوتاه، بدنی سفت تر و کیفیت بالای پرها می باشد. از این رو؛ این گونه نسبت به سایر گونه ها در جهان پرورش گسترده تری دارد.

بدون دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *