تحلیلی بر صادرات آبزیان ایران در نه ماهه نخست سال
1401
به دلیل شرایط اقتصادی خاص داخل کشور که مهم ترین شاخصه آن حذف ارز ترجیحی از نهاده ها و به تبع آن افزایش قیمت خوراک آبزیان بود از یک سو و همچنین شرایط اقتصاد جهانی از سوی دیگر که با جنگ اوکراین به سمت یک رکود نسبی و تغییر در رفتار مصرف کنندگان همراه بود، پیش بینی ها در مورد وضعیت صادرات آبزیان ایران در سال جاری چندان روشن نبود.
بویژه آن که در میانه راه با اخبار مربوط به جهش تولید میگوی اکوادور مواجه شدیم که این امر کاهش شدید قیمت جهانی میگو در نیمه دوم سال میلادی (که اتفاقاً فصل اصلی برداشت و صادرات میگوی ایران است) را در پی داشت.
مجموع این عوامل که افزایش قیمت تمام شده و کاهش تولید در بخش هایی نظیر ماهیان سردابی را در پی داشت همراه با کاهش تولید خاویار و محدودیت صادرات ماهیان گرمابی به عراق و وضعیت اقتصاد جهانی این انتظار را ایجاد کرده بود که صادرات آبزیان ایران در سال جاری با چالش های جدی مواجه بوده و رشد نداشته باشد ؛ لیکن خوشبختانه چنین نشد و به لطف الهی و با تلاش صادرکنندگان آبزیان کشور آمار و ارقام صعودی شد و با تغییراتی که در برخی بازارها پدید آمد در نهایت رشد 20 درصدی صادرات مقدار آبزیان کشور در نه ماهه سال جاری به نسبت مدت مشابه سال قبل را شاهد بودیم.
نتیجه تلاش صادرکنندگان و تولیدکنندگان آبزیان کشور در نه ماهه سال جاری رسیدن به رکورد 132 هزار تن صادرات و 259 میلیون دلار درآمد ارزی ( بر اساس نرخ های پایه صادرتی) بوده است.
انواع آبزیان دریایی
صادرات ماهیان حرام گوشت عمدتاً به مقاصد جنوب شرق آسیا انجام می شود و در 9 ماهه سال جاری با 47 % رشد وزنی از 36600 تن مدت مشابه سال قبل به 53800 در سال جاری رسید و بر اساس قیمت های پایه صادراتی 94 میلیون دلار برای کشور ارز آوری داشت.
عمده ترین مقاصد صادراتی این آبزیان به ترتیب کشورهای چین، سریلانکا، امارات و عراق بوده اند. در میان 22 مقصد صادراتی، نام کشورهای روسیه، انگلستان و فرانسه نیز مشاهده می شود.
میگوی پرورشی
در طی 9 ماهه سال جاری 26400 تن انواع میگو به ارزش 93,3 میلیون دلار از کشور صادر شد. اگرچه این آمار کاهش 5/5 درصدی مقدار صادرات میگوی پرورشی را نسبت به 9 ماهه سال قبل نشان می دهد اما با توجه به آن که در هشت ماهه سال جاری تنها 21 هزار تن میگو صادر شده بود و با وجود افزایش 11 هزار تنی تولید نسبت به سال قبل عقب ماندگی شدیدی در صادرات میگو داشتیم و نگرانی شدیدی در میان فعالان صنعت ایجاد شده بود لیکن صادرات 5400 تنی آذر ماه یک رکورد جدید برای کشور بود و این عقب ماندگی را تا حد زیادی جبران کرد.
مهمترین برجستگی در موضوع صادرات میگوی کشور جهش فوق العاده صادرات به روسیه بود که این کشور را در رتبه نخست مقاصد صادراتی میگوی ایران قرار داد. رسیدن به رکورد صادرات 13055 تنی به روسیه ظرفیت بالای این بازار برای ایران را نشان داد چرا که عملاً حدود 50 % میگوی صادراتی کشور به این مقصد صادر شده است. این در حالی است که در 9 ماهه سال 1400 تنها 3171 تن میگو به روسیه صادر شده بود.
از سوی دیگر عدم اقبال خریداران چینی می توانست ضربه مهلکی به صنعت میگوی پرورشی ایران وارد کند که با افزایش فروش به سایر مقاصد و خصوصاً روسیه این اثر منفی خنثی شد. توجه به این نکته بسیار مهم است که چین در 9 ماهه سال 1400 قریب 12 هزار تن میگو از ایران خریداری کرده بود که این رقم در مدت مشابه سال جاری به کمتر از 3 هزار تن کاهش یافت.
امارات متحده عربی که همواره جزء سه مقصد اصلی صادرات میگوی ایران بوده نیز کاهش 1200 تنی خرید داشت اما فرصت برگزاری جام جهانی قطر عاملی شد که این کشور با واردات حدود 1700 تن میگو از ایران برای نخستین بار در رتبه چهارم مقاصد صادراتی ایران قرار گیرد.
ترکیه، عمان و لبنان نیز واردات میگو از ایران را افزایش دادند و کشورهای جدیدی نظیر بلاروس و رومانی به مشتریان جدید میگوی ایران در این مدت تبدیل شدند.
خوراک آبزیان
حذف ارز ترجیحی از نهاده ها موجب شد که در شرایط رقابتی جدید، نه تنها کاهش صادرات نداشته باشیم بلکه شرکت های تولیدکننده خوراک آبزیان توانستند از تهدید فرصت ساخته و خود را بیشتر و بهتر برای حضور در بازارهای صادراتی مهیا کنند. به همین دلیل با رشد 33 درصدی طی مدت مشابه سال قبل، صادرات خوراک آبزیان ایران به 30700 تن رسید و 22/5 میلیون دلار برای کشور ارز حاصل شد. کشورهای عراق، ارمنستان، ازبکستان و افغانستان مقاصد اصلی صادرات خوراک آبزیان ایران هستند و علی رغم تقاضای بالای بازار روسیه، هنوز توفیق فتح این بازار به صورت مستقیم به دلیل برخی ملاحظات تغذیه ای حاصل نشده است. لازم به ذکر است که هشت کشور مقصد صادرات خوراک هستند که علاوه بر چهار کشور یاد شده فوق، ترکمنستان، قرقیزستان، تاجیکستان و جمهوری آذربایجان که همگی از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا یا دارای شرایط مشابه آن هستند محسوب می شوند و بعید نیست که خوراک صادراتی ایران از مسیر این کشورها به روسیه ارسال شده باشد.
کنسرو ماهی تون
کنسرو تون ماهیان که عمدتاً به مقاصد عراق، عمان، افغانستان و پاکستان صادر می شود در 9 ماهه سال جاری با کاهش 54 درصدی صادرات مواجه بود اما علیرغم این کاهش همچنان با کسب 18/2 میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور در رتبه چهارم اقلام صادرات آبزیان ایران و بالاتر از قزل آلا، کپور ماهیان و خاویار قرار دارد. به نظر می رسد افزایش قیمت نهاده ها اعم از ماهی، قوطی و روغن و … عاملی برای کاهش صادرات این محصول بوده است.
نکته مهم در صادرات کنسرو ماهی تون تنوع و گستردگی بازار صادراتی آن است به نحوی که 29 کشور مقصد صادرات کنسرو ماهی تون ایران بوده اند و در میان این کشورها کنیا، ونزوئلا، انگلستان، استرالیا و اتریش قرار دارند.
صادرات به کنیا برای نخستین بار اتفاق افتاده و نشان می دهد که بازار آفریقا برای این محصول باز شده است. همچنین فدراسیون روسیه مقصد پنجم برای صادرات کنسرو بوده که از رشد بسیار قابل ملاحظه ای نسبت به مدت مشابه سال قبل برخوردار است و نشان می دهد که می تواند مقصد خوبی برای این محصول باشد.
بدون دیدگاه